امیر محسنی راد
فیلم سینمایی مصلحت با بهرهگیری از داستانی جذاب و درامی گیرا، موضوعات حساسی همچون عدالت، فساد، قدرت و اخلاق در دستگاههای حکومتی را مورد واکاوی قرار میدهد و تلاش میکند تا از طریق روایت شخصیتهای چندلایه و بهرهگیری از اتفاقات دهه ۶۰ ، به نقد شرایط و محدودیتهای تصمیمگیری در سطوح مختلف مدیریتی با تطبیقی ظریف از آن با حواشی و وقایع عصر امروز بپردازد.
داستان فیلم در دهه ۱۳۶۰ میگذرد.حسین دارابی بعنوان نویسنده داستان و کارگردان این مجموعه ضمن جمع بندی خوب متنی و بکار گرفتن هنر کارگردانی خود داستان را حول زندگی و حواشی خانواده یکی از مقامات سطح اول نظام و در کنار آن در حول زندگی یک قاضی متعهد در زیرمجموعه همان شخص صاحب مقام به تصویر میکشد ، که در روند اجرای عدالت با مجموعهای از مصلحتها، دسیسهها و فشارهای سیاسی مواجه میشود. این چالشها در مقابل شخصیت اصلی، مسئله انتخاب میان وفاداری به حقیقت یا تبعیت از قدرتهای بالادستی را به میان میکشد. چنین رویکردی به موضوع عدالت و فساد، برای مخاطبانی که به مباحث تاریخی و اجتماعی علاقهمند هستند، جذابیت بالایی دارد .
یکی از نقاط قوت فیلم «مصلحت»، پرداخت هنرمندانه و دقیق شخصیتها و تضادهای درونی آنهاست. این فیلم مخاطب را در این چالش اسیر میکند که آیا مصلحت می تواند ذبح کننده عدالت باشد ؟
معیار و خط کش ارجحیت مصلحت بر عدالت و قانون کدام شخص یا چیست؟و آیا منفعت فردی و خانوادگی است که مصلحت،عدالت و قانون را تحت الشعاع قرار می دهد؟
و به نوعی مخاطب را در این دوگانه قرار میدهد که در بوته امتحان آیا صاحبان قدرت عدالت را بر مصلحت که شاید منفعت شخصی و خانوادگی آنها را نیز درگیر خود کرده را در اولویت قرار میدهند ؟
قهرمان داستان، به عنوان فردی که میان اصول اخلاقی و منافع جمعی سرگردان است، نماد تعارضی عمیق در تصمیمگیریهای اخلاقی-سیاسی است. در این راستا، کارگردانی حسین دارابی نقش موثری در خلق صحنههای دراماتیک و القای حس بحران و تعلیق دارد. استفاده هوشمندانه از نورپردازی و کادربندیهای بسته، فضای سنگین و تنشزای فیلم را تقویت میکند و مخاطب را تا پایان درگیر نگه میدارد.
از سوی دیگر، فیلم با انتقاداتی نیز مواجه شده است. برخی معتقدند که فیلم در برخی از نقاط داستانی خود گرفتار شعارزدگی میشود و به جای ایجاد پیچیدگیهای بیشتر در روایت، به ارائه پیامهای صریح و بدون پرده میپردازد. چنین رویکردی ممکن است تاثیرگذاری داستان را کاهش داده و برخی از صحنهها را برای مخاطب، قابل پیشبینی یا اغراقآمیز جلوه دهد. همچنین، تحلیلگران اشاره میکنند که «مصلحت» میتوانست در پرداخت برخی شخصیتهای فرعی و تعمیق روابط میان آنها، موفقتر عمل کند و از کلیشههای مرسوم فاصله بگیرد.
با این وجود فیلم مصلحت توانسته است به لحاظ فنی و هنری کیفیت قابل قبولی را ارائه دهد و از لحاظ مضمون، بازتابدهنده بخشی از تاریخ و واقعیتهای تلخ و شیرین دهه ۱۳۶۰ باشد.
بهطور کلی، «مصلحت» را میتوان اثری چالشبرانگیز و تفکربرانگیز دانست که تلاش میکند تا با بیانی هنری به تحلیل مسائل مهمی بپردازد. همانطور که در هر مجموعه تولیدی کاستیهایی غیر قابل انکار است مصلحت نیز از این اتفاق مستثنی نیست.